مصاحبه با سرکار خانم محبوبه حسینی بهشتی دختر شهید بهشتی دانشجوی طلوع مهر

بسم الله الرّحمن الرّحیم

شهید سید محمدحسینی بهشتی در دوم آبان ۱۳۰۷ هجری شمسی در اصفهان چشم به جهان گشود. پدرش از روحانیان اصفهان و امام جماعت مسجد لومبان بود. وی از چهار سالگی به مکتب رفت و در اندک زمانی قرائت قرآن و خواندن و نوشتن را آموخت و با ورود به دبیرستان به دلیل علاقه به تحصیل علوم دینی، مدرسه را‌‌ رها و در سال ۱۳۲۱ وارد حوزه علمیه شد.
به سال ۱۳۲۵ یعنی در هجدهمین بهار زندگی خود به قم عزیمت کرد و در کنار تحصیل علوم دینی، در سال ۱۳۲۷ موفق به دریافت دیپلم ادبی در امتحانات متفرقه شد. در‌‌ همان سال، وارد دانشکده الهیات معقول و منقول شد و در سال ۱۳۳۰ با دریافت درجه لیسانس به قم بازگشت و در دبیرستان حکیم نظامی مشغول تدریس زبان انگلیسی شد. در سال ۱۳۳۱ ازدواج نمود که حاصل این پیوند، دو پسر و دو دختر بود. وی در سال ۱۳۳۳، دبیرستان دین و دانش قم را تأسیس نمود و تا سال ۱۳۴۲ سرپرستی آن را برعهده داشت. در فاصله سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۳۸، دوره دکترای فلسفه الهیات را گذراند سپس، با شرکت فعال در مبارزات سال‌های ۴۱ و ۴۲ از سوی ساواک مجبور به عزیمت از شهر قم به تهران گردید.

این شهید راست قامت تاریخ به پیشنهاد و درخواست آیت الله حائری رحمه الله و آیت الله میلانی رحمه الله به هامبورگ عزیمت و سرپرستی مسجد و تشکل مذهبی جوانان آن شهر را عهده دار و به فعالیت‌های عمیق دینی و فرهنگی پرداخت. در طی این مدت سفرهایی به عربستان، سوریه، لبنان، ترکیه و عراق (به منظور دیدار امام رحمه الله) انجام داد.
سرانجام در سال ۱۳۴۹، به ایران بازگشت و به فعالیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی روی آورد. در این مدت، چندین بار توسط ساواک دستگیر و روانه زندان شد. در آذر ماه ۱۳۵۷ به فرمان امام خمینی رحمه الله شورای انقلاب را تشکیل داد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره به عنوان ایدئولوگ و لیدر در صحنه‌های سیاسی، اجتماعی به فعالیت می‌پرداخت. حزب جمهوری اسلامی را با هدف تربیت و شناسایی نخبگان سیاسی فرهنگی پایه گذاری نمود. در تدوین قانون اساسی به عنوان نایب رئیس مجلس خبرگان ایفای نقش می‌کرد. پس از استعفای دولت موقت در سال ۱۳۵۸، مدتی به عنوان وزیر دادگستری و سپس، از سوی امام خمینی رحمه الله به ریاست دیوان عالی کشور منصوب گردید.

وی سرانجام در حین انجام وظیفه در این سمت بود که در شامگاه ۷ تیر سال ۱۳۶۰ در حین سخنرانی در تالار حزب جمهوری اسلامی بر اثر انفجار ساختمان حزب توسط منافقین به همراه کاروان ۷۲ نفره خود به خیل عظیم شهدای اسلام پیوست.

مصاحبه با سرکار خانم محبوبه حسینی بهشتی

*در ابتدا از خودتان و خانواده شهید بهشتی بگویید.

• من هنگام حادثه 7 تیر ماه سال1360، هفت ساله بودم. فرزند چهارم و آخر خانواده هستم و 1 خواهر و2 برادربزرگتردارم. خاطراتم از آن زمان متناسب با سن و سال کمم است. من از ابتدا در جریان شهادت پدرم قرار گرفتم. این اتفاق برای همه خانواده ما حادثه سنگینی بود زیرا حضور پدرم بسیار تاثیر گذار بود و روابط دوستانه ای که با فرزندانشان داشتند، شخصیت ایشان را متمایز می کرد.

سال 59، من کلاس اول بودم. معلم های مدرسه مان زمان زیادی برای درس دادن صرف نمی کردند. من تمام کتاب های کلاس اولم اعم از علوم ،فارسی و ریاضی را نزد پدرم که شب و بعد از یک روز پر مشغله کاری زمان می گذاشتند و هر سه را با من خیلی با حوصله کار می کردند، خواندم.

*از همراهی مادرتان در فعالیت های پدر بفرمایید.

- مادرم از ابتدای زندگی مشترک شان با پدرم، زمینه را برای فعالیت ها و شغل ایشان فراهم می کردند  و پشتیبانی قوی برای  ایشان تا آخرین روز بودند. مادرم با مدیریت خوبی که در زندگی داشتند باعث می شدند که دیگرپدرم دغدغه های خانه را نداشتند.روابط آنها کاملا صمیمانه و بر پایه قدردانی و محبت بود و هر دو به سهمی مساوی در جریان امور خانه بودند و در بعضی موارد با بچه ها نیز مشورت می کردند.

مادرم به راه ایشان ایمان داشتند وبا توجه به دشواری های زندگی با مردی که زندگی سیاسی و اجتماعی پر خطری داشت، محیط امن و بی دغدغه ای را برای خانواده فراهم کرده بودند. حس احترام و قدردانی ای که پدرم نسبت به مادرم داشتند، مثال زدنی بود .

*با توجه به رفتاری که ایشان در خانه داشتند و می تواند الگوئی باشد برای تمام خانواده ها، لطفا از خصوصیات اخلاقی ایشان در خانه صحبت کنید.

- در خانه ما حرف اول و اصلی را محبت می زد. ایشان هم در رفتار با خانواده خودشان و هم با همسر و فرزندانشان، اصل محبت به علاوه احترام و به رسمیت شناختن خصوصیات فردی هر شخص را رعایت می کردند.  به رسمیت شناختن آزادی و پذیرش تفاوت های فردی افراد جزء اصول ایشان بود و طبیعتا در خانه و در میان مردم و اجتماع هم به همین شکل رفتار می کردند. هیچ تفاوت رفتاری در بیرون و داخل خانه نداشتند چون همان چیزی را که می گفتند عمل می کردند. در انجام فعالیت های خانه بسیار همکاری می کردند حتی در کارهایی مثل شستن ظروف و نگه داری از بچه ها.

*خصوصیات خاصی که ایشان در رفتارشان داشتند بفرمایید.

_هر فردی با ایشان ارتباط داشت این را متوجه می شد که که حرف و عمل ایشان یکی است. بی ریا و دور از دورویی بودند. به رعایت انصاف حتی در برابر دشمنانشان پای بند بودند. هرگزدر رفتار و گفتارشان، توهین و کوچک شمردن دیگران را نمی دیدیم. بر راستگویی بسیار تاکید داشتند و حتی دروغ به اصطلاح مصلحتی را اصلا نمی پذیرفتند. نتیجه چنین اخلاق و منشی این بود که افراد خانواده  و کسانی که با ایشان در ارتباط بودند به ایشان اعتماد داشتند.

*چرا از شهید بهشتی به عنوان شهید مظلوم یاد می شود؟

-اگر بخواهیم از مظلومیت ایشان بگویم، استناد می کنم به سخن امام خمینی(ره)بعداز شهادت پدرم که فرمودند: بهشتی مظلوم زیست و مظلوم مرد و خار چشم دشمنان بود.

 واقعا لقب شهید مظلوم به حق و درست به ایشان داده شد. ایشان در زمان حیاتشان که آن همه هجمه از همه گروه ها به سمتشان بود به آنها پاسخی نمی دادند و تنها آیه شریفه ( إِنَّ اللهَ يدافعُ عَنِ الذّينَ آمَنوا) را بر زبان می آوردند و اعتقاد داشتند که زمانی را که بخواهیم برای جواب به دشمنان خودمان بگذاریم، برای مردم کار می کنیم. مظلومیت ایشان بعد از شهادت هم متاسفانه ادامه داشت. ما می بینیم که روی موسسات و خیابان های مختلف نام شهید بهشتی گزارده شده و حتی در رسانه ها به مناسبت های مختلف از ایشان یاد می شود اما همچنان غبار مظلومیت بر روی اندیشه هایشان باقی مانده است.در حالی که  به اذعان بسیاری از کارشناسان دلسوز، هنوز که هنوز است، تفکرات و اندیشه های ایشان می تواند نجات بخش و راهگشا باشد و گره از مشکلات مختلف جامعه ما بگشاید ولی با کمال تاسف راه و رسم و اندیشه های ایشان به فراموشی سپرده شده است.

*حضور و برکت معنوی شهید را در زندگی حس می کنید؟

- بعد از شهادت پدرم، مادرم یاد و خاطره ایشان را برایمان زنده می داشتند. با اینکه خواهر و برادربزرگترم در اوایل جوانی وبرادر دیگرم در دوران نوجوان بودند ومن هم خردسال بودم، اما ایشان آنقدر زیبا عمل ورفتار کرده بودند که خانواده الگوی خودرا از ایشان گرفته بود و ما به لحاظ معنوی از ایشان احساس دوری نمی کردیم. حضور همواره روح بلند ایشان و یاد و خاطره گفتار وعمل ایشان سبب شد ما از راه ایشان دور نیافتیم. هیچ فاصله ای بین تصویر ایشان در خاطره ما و خود واقعیِ پدرم نبود واگر به اندیشه های ایشان توجه کنیم، تاثیر راه و رفتار ایشان را در عملکرد فرزندانشان، علی الخصوص برادرانم، به وضوح می توانیم ببینیم.

*رابطه شهید بهشتی با حضرت امام خمینی(ره)چگونه بود؟

-شهید بهشتی در کتاب "ولایت، رهبری، روحانیت" ، به خصوص در بخش های انتهایی کتاب در مورد رهبری امام، صحبت هایی دارند که کاملا نشان دهنده شکل رابطه ایشان با امام و دیدگاهشان نسبت به این مرد بزرگ است. شهید بهشتی در جریان قیام خرداد42فعالیت مبارزاتی منظمی داشتند. سپس از قم به تهران تبعید شدند و بعد از آن به بیرون از ایران. فعالیت های سیاسی و مبارزاتی ایشان در خارج از کشور نیز ادامه داشت. برپایی تشکل های سیاسی وگردآوری نیروهای مختلف زیر چتر برابری و برادری، عمدتاً ابتکار ایشان و مسئولیت این کارها نیز بردوش ایشان بود تا نهضت انقلاب اسلامی شکل و انسجام پیدا کرد.  در تمام دوران مبارزات، این رابطه علاقه ومحبت قلبی با امام ادامه داشت و ارتباط دوشادوش وتنگاتنگ چه در زمان حضور شهید بهشتی در داخل کشور و چه در بیرون از ایران همیشه وجود داشت. بعد از انقلاب هم مسئولیت های خطیری چون  ریاست دیوان عالی کشور نیابت رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی - که در عمل به اداره جلسات و به سامان رساندن قانون اساسی منجر شد – از طرف امام و مردم به ایشان محول شد. به طور خلاصه،  در تمام دوران عمر شهید از دوران جوانی تا شهادت، محبت شخصی ورابطه کاری بین امام و ایشان هیچگاه منفصل نشد.

*علت ترور شهید بهشتی را چه میدانید؟

_ به طورقطع علت حذف ایشان تاثیر گذاری ایشان بود. جالب است که دشمنان ایشان از گروه های مختلف بودند و قبل از شهادت وترور فیزیکی ایشان را ترور شخصیت کردند. جوّی که علیه ایشان ایجاد شده بود را حتی من که بچه بودم، درک می کردم. دلیل تاثیرگذاربودن یک شخصیت، قدرت عاملیت فرد است. شهید بهشتی به اعلی درجه، توان سیاسی،اجتماعی و مذهبی لازم را  برای به نتیجه رساندن انقلاب و تحقق اهداف آن داشتند. توانایی های ویژه ایشان در راهبرد این انقلاب دست در دست هم داد تا اول آماج ترور شخصیت شوند و بعد هم ترور فیزیکی و حذف.

*دیدگاه و برخورد ایشان پیرامون مسائل اعتقادی به چه صورت بود؟

_پدرم از یک سو سعه صدر زیادی داشتند و از طرف دیگر در مسائل اعتقادی به انتخاب آگاهانه معتقد بودند. ایشان در کتابی که هم اینک تحت عنوان "شناخت اسلام" موجود است (محتوای این کتاب، همان کتاب های دینی دبیرستان قبل از انقلاب است به قلم: شهید دکتر محمدجواد باهنر، شهید بهشتی و مرحوم دکتر گلزاده غفوری)، اصول اعتقادی و طریق به دست آوردن آن ها را مطرح نموده اند. از منظر ایشان افراد با مطالعه کامل وتحقیق جامع و انتخاب آزاد به اصول اعتقادی خود می رسند و درنتیجه پایبندی والتزام به اصول اعتقادی برای کسی که آگاهانه دین را انتخاب می کند به مراتب قوی تر خواهد بود تا آنکه با اعمال قدرت و زور به چیزی پایبند شود. برای پایبندیبه اصول، وقتی شخص آگاهانه آنها را قبول کرده باشد، دیگر نیازی به اجبار و تحمیل نخواهد بود.

*اگر صحبتی با مردم بخصوص نسل جوان که شهید بهشتی را در زمان خود درک نکردند، دارید بفرمایید.

_پیشنهاد اول در درجه اول به خودم که جدای از این مردم نیستم و همه عزیزان، بازگشت به اندیشه های شهید بهشتی و بقیه صاحبان اندیشه این مرز و بوم است. ما در طول سال اسامی شهدای بسیاری را می شنویم اما متاسفانه آنچه در عمل نمی بینیم آشنایی با اندیشه ها و آرمان های این افراد است. آن چه در مورد این افراد مهم است سیر اندیشه آنان و انتخاب های آگاهانه ای است که کردند ودر مسیر اسلام، آزادی و برابری که همان مسیر انسانیت است، قرار گرفتند .

دغدغه و دل مشغولی خودم، به خصوص برای نوجوانان، این است که تا جایی که می شود با اندیشه این شهید بزرگ آشنا شوند. مهم تر از تمام تجلیل ها ومراسم ها، شناساندن خط سیر این افراد است. ما نیاز به الگو وسرمشق داریم و اگرصرفا به نام بردن و نقل زندگی نامه آنان بپردازیم، بی فایده است. به نظرم اگر بتوانیم افکار نحوه عمل ایشان را اشاعه و نشر بدهیم، شاید از هر کاری مفیدتر باشد.

*و حرف آخر دختر شهید بهشتی.

_می خواهم از فرصت استفاده کنم و "بنیاد نشر و آثار شهید دکتر بهشتی" را معرفی کنم. این بنیاد به منظورحفظ وترویج اندیشه های ایشان بنیان نهاده شده است و زیر نظر خانواده و به صورت شخصی اداره می شود. در طی این سالها، در این بنیاد سعی شده است کتاب ها، سخنرانی ها، نامه ها، اسناد و... ایشان در نهایت امانتداری به دست جامعه برسد.

راه های ارتباطی با این بنیاد به شرح زیر است:

سایت:

www.beheshti.org
کانال های تلگرامی:

@shahid_beheshti_kotob (معرفی آثار شهید بهشتی)
@shahid_beheshti (بنیاد نشر آثار و اندیشه های شهید آیت الله بهشتی)

@shahid_beheshti_shop_bot (بات تلگرامی خرید آثار شهید بهشتی)

لازم به ذکر است که آثار شهید بهشتی از طریق سایت اینترنتی بنیاد که آدرس آن در بالا ذکر شد، قابل خریداری می باشد.