چهارمین نشست از سلسله نشست های قم، عش آل محمد(ص) به همت جهاددانشگاهی واحد استان قم و با مشارکت نهادهای مختلف ، در موسسه طلوع مهر برگزار شد.
در این مراسم که با حضور شخصیت‌های برجسته و مسئولان بخش های مختلف استان از جمله فرماندار، مدیرکل برنامه ریزی و مدیرکل اجتماعی استاندار و معاونت‌های مختلف استانداری و شهرداری و همچنین اساتید حوزه ودانشگاه همراه بود، به مساله زیارت زیربنای آینده شهر قم پرداخته شد.
در ابتدای این نشست علمی حجت الاسلام والمسلمین بنایی موسس، موسسه طلوع مهر با اشاره به تقارن زمانی این نشست با روز زیارتی امام رضا(ع) گفت: اگر هویت اصلی این شهر را زیارت بدانیم تبدیل این نعمت به غیر از آن در حقیقت کفران این نعمت بزرگ است.
وی افزود: اگر می‌خواهیم قدردان نعمت الهی یعنی حضور در شهری که این ودیعه الهی را در خود جای داده است، باشیم، باید در این بعد فعالیت های بزرگی انجام دهیم؛ حضور نخبگان استان قم در این نشست نشان دهنده اهمیتی است که برای این بحث قائل هستند.
معاون اسبق استاندار قم اظهارکرد: در زمینه زیارت مسایل کاربردی بسیاری انجام شده است و اگر روایات مرتبط با قم را بررسی کنیم، می‌بینیم که این شهر جایگاه بسیار والایی در دایره نظام معرفتی اسلام دارد؛ این شهر بابی از باب‌های بهشت است یعنی نه از این جهت که سه درب بهشت از قم باز می‌شود، بلکه به این معنی است که قم قطعه‌ای از بهشت و مردم قم نیز دربان بهشت هستند.
وی گفت: مساله زیارت یکی از خروجی‌های قم است و در کنار تولید علم از مهمترین شهرهای زیارتی است؛ قم حرم امام صادق(ع) و اولاد ایشان است؛ به همین سبب است که قم نقشی مهم در آخرالزمان دارد، همه کسانی که در این شهر زندگی می‌کنند باید اسباب زیارت مناسب تر زائران را به خوبی فراهم کنند.
بنایی اظهارکرد: امام صادق(ع) پیش از تولد حضرت معصومه(س) وعده حضور ایشان را و بهشتی شدن همه کسانی که با معرفت ایشان را زیارت کنند را به همه مسلمانان دادند، وعده تولید و نشر جهانی علوم از این شهر به سراسر جهان توسط ایشان داده شد، وعده داده شد که هر کسی که ایشان را زیارت کند، اهل بهشت است.
وی گفت: اگر می‌خواهید به جایگاه زیارت قائل شویم باید قدردان این فضای معنوی باشیم، قطعا اگر خادم زائران باشیم در پاداش معنوی و حتی معنوی خدمت به زائران و دعای خیر آنها نیز شریک خواهیم بود.
پذیرایی از زائران خارجی در قم در شأن آنها و قم نیست
سیده شبنم فاطمی به عنوان دبیر نشست گفت: شهر مثل انسان صاحب شخصیت و صفات است اما هنوز هویت و شخصیت لازم برای شهر قم تبیین نشده است هرچند این هویت در گذشته وجود داشت.
وی گفت: مقوله زیارت در شهر قم کمتر مورد توجه واقع شده است، متاسفانه این مساله در شهر قم مغفول است، در این پنل مخاطب خاصی را مد نظر نداریم ولی باید این باید ها به عملیات تبدیل شود.
سپس مهندس رضوی مدیر سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قم، مهندس رضا سیار فرماندار قم و حجت الاسلام والمسلمین احمد احمدی از اساتید حوزه ودانشگاه به ارائه مباحث خود پرداختند.
برنامه‌های خوب و کم کاری در عمل
مهندس سید حسن رضوی در این نشست گفت: شهر قم از زوایای مختلف قابل بررسی و برنامه ریزی است، مهم این است که به چه میزان این برنامه‌ها در قالب اسنادی که وجود دارد اجرا شده است؛ سند چشم انداز ما یک دهه پیش آماده شد، ولی سوال این است که به چه میزان به آنها توجه شد. سند آمایش که دو سال پیش مصوب شد نیز باید بررسی شود.
وی افزود: شهر قم یک شهر زیارتی است و در برنامه ریزی‌ها نیز نمی‌توانیم به این مساله توجه نکنیم زیرا خواست مردم وزوار قم با همه شرایط آب و هوایی و… مساله زیارت بوده است؛ مطمئنا اگر به این بحث توجه نکنیم، مسایلی ایجاد می‌شود که ما را مجبور به این کار می‌کند.
رضوی اظهارکرد: در سند چشم انداز، محوریت توسعه قم را گردشگری زیارت و سلامت دیده‌ایم ولی اگر به ظرفیت قم توجه کنیم، می‌بینیم که بیش از 55 درصد چارچوب شهر قم، خدماتی است که می‌تواند در اختیار زیارت باشد؛ به همین دلیل در افق 1404 و 1420 این شهر را با زیرساخت زیارتی تعریف کرده‌ایم.
وی گفت: در حوزه اجرایی باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا این زیرساخت‌ها نسبت به 20 سال پیش و 10 سال پیش چه مقدار تغییر کرده است؛ سوال بعدی آن است که این تغییر در چه کالبدی انجام شده است؛ حرکت‌های خوبی انجام شده است ولی سرعت حرکت و اجماع حرکت باید به نحوی باشد که این سرعت را پوشش دهد.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی اظهارکرد: در زمینه زیارت، جلسات متعددی برگزار شده است، ولی این کار می‌تواند در قالب کارگروه‌های خاص مطرح شود، قانون و برنامه‌های بسیاری برای توسعه در کشور و قم نوشته شده است، ولی موفقیت کمی در عملیاتی کردن این برنامه‌ها داشته‌ایم، توسعه قم در حفظ صنعت موجود و گردشگری با محوریت گردشگری زیارتی مورد اجماع است؛ اگر صنعت در راستای زیارت و گردشگری باشد، قابل توجیه و حمایت است.
وی گفت: امروزه در راستای تسهیل گری وقتی به برنامه پنجم و ششم نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که در استفاده از بخش خصوصی موفقیت خاصی نداشتیم، لذا موانع باید تسهیل شود، متاسفانه این موانع سرمایه گذار را خسته می‌کند و نمی‌گذارد که به اهداف خود و در زمان مورد نظر خود برسد، دولت نمی‌تواند به تنهایی نقش تام داشته باشد؛ باید اختیارات بیشتری به استانداران و پارلمان محلی بدهند که این مباحث را که در سطح ملی و در قالب بخشنامه‌های ملی وجود دارد، توسط استانداران حل شود.
سیر زیارت در اسلام، انسان ساز است
در ادامه نشست حجت الاسلام والمسلمین احمدی از اساتید حوزه ودانشگاه گفت: در فرهنگ دینی ما زیارت، دارای یک جایگاه ویژه است، ناب‌ترین معارف دینی ما در قالب زیارت‌ها مطرح شده است و زیارت دارای یک جایگاه ویژه در دامنه دین است، جایگاه والای زیارت در روایات مطرح است.
وی افزود: زیارت تنها حضور در یک مکان زیارتی نیست بلکه زیارت یک فرایند معنوی است که با معرفت نسبت به کسی که می خواهد او را زیارت کند، آغاز می‌شود و توجه به آن شخص و توجه به اینکه اگر بخواهیم وجاهت پیدا کنیم با این زیارت می‌توانم به این وجاهت برسیم و پس از این معرفت و توجه به انس با کسی که او را زیارت می‌کنم و عهد و توسلی که با ایشان پیدا می‌کند، همراه می‌شود.
وی اظهارکرد: زیارت همه ائمه و اولیاءالله این فرایند را در خود دارد که با معرفت و توجه شروع و به انس و عهد و توسل ختم می‌شود که خود این مساله یک مدل و سبک زندگی را مطرح می‌کند و در سایه این زیارت‌ها است که می‌بینیم جامعه‌های دینی شکل می‌گیرد، به همین دلیل است که در فرهنگ دینی ما تاکید بسیاری به زیارت شده است که این زیارت نیز دارای ابعاد مختلف است.
استاد حوزه ودانشگاه بیان کرد: این زیارت با این ویژگی‌ها و اهمیتی که دارد شور و عشقی در وجود همه شیعیان ایجاد می‌کند. بر اساس آمار، 350 میلیون شیعه در جهان وجود دارد که این جمعیت عاشق زیارت هرساله هستند، اگر به این جمعیت نگاه کنیم حتی اگر یک درصد آنها بخواهند برای زیارت بیایند که شاید پس از زیارت امام حسین(ع) مهمترین زیارتی که در روایات روی آن تاکید شده است، زیارت امام رضا(ع) است و به همین جهت شیعیان عاشق زیارت این امام هستند، این جمعیت عظیم عنایت ویژه برای حضور در قم دارند؛ خود ائمه این مکان را به عنوان حرم و آشیانه خود مطرح کرده‌اند، این ویژگی‌ها می‌طلبد که توجه ویژه‌ای در این راستا انجام شود، مبانی و مبادی که بتواند که این فکر را عملیاتی کند انجام نشده است و دلیل آن نیز شاید عدم ارایه جدی در این عرصه بوده است.
وی اظهارکرد: در گذر تاریخ بر اساس ضرورت‌ها و نیازها حرکت‌هایی صورت گرفته است ولی امروز به برکت نشست‌هایی از این دست می‌توانیم زمینه‌ای برای ایجاد این فضا را ایجاد کنیم، اگر این زمینه را برای زیارت فراهم کنیم، مردم قم به عنوان کسانی که میزبان زائرین هستند نیازمند برنامه ریزی آموزشی و فرهنگی وتربیتی هستند.
احمدی یادآورشد: مسئولان برای حل مشکلات زائرین تلاش کرده‌اند و معاونت‌های زائرین در سه استان ایجاد شده است، ولی وقتی در صحنه عمل وارد می‌شویم، می‌بینیم که این معاونت‌ها در زمینه اجرایی مشکلات زائران را حل نکرده‌اند و در صحنه عمل آرامش گاهی برای زائران ایجاد نکرده‌اند.
وی گفت: در قم، میزبان 70 تا 80 هزار روحانی هستیم، ولی متاسفانه این روحانیون هنوز مورد استفاده مشخصی قرار نمی‌گیرند، در زمینه دانشجویی نیز این ظرفیت در قم وجود دارد که باید به خوبی از این ظرفیت عالی استفاده شود.
پذیرایی از زائران خارجی در قم در شأن آنها و قم نیست
در ادامه این نشست مهندس رضا سیار فرماندار قم نیز گفت: در زمینه احترام و تکریم و پذیرایی زائرین تلاش‌های خوبی انجام شده است ولی باید با صراحت با خود برخورد کنیم، واقعا چه میزان موفق بوده‌ایم، در این زمینه برخی سازمان‌ها و افراد مستقیم و یا غیر مستقیم مورد خطاب هستند.
وی اظهارکرد: آنچه در حال حاضر در حال رخ دادن است باید بررسی شود؛ امروز پس از نماز مغرب و عشا می‌توانیم روی حضور زائرین عراقی زوم کنیم و ببینیم که چه برخوردی با آنها می شود، زائرینی که با آورده دلار در قم به اقتصاد شهری ما کمک می‌کنند و از کشور شیعه به قم آمده‌اند و در اربعین نیز پذیرای زائران ما هستند، اکثر این زائران عراقی پس از ورود در ایران حداقل دو شب در قم حضور دارند.
فرماندار قم تصریح کرد: آنچه قابل رویت است این است که زائران ما در چند ساعتی که در قم حضور دارند تا هتل‌ها خالی شوند، در نیمه شب‌ها واقعا سرگردان هستند و متاسفانه محل‌های اقامت حداقلی برای آنها وجود ندارد؛ متاسفانه این زائران حداقل 12 ساعت باید برای حضور در هتل‌ها یا مراکز اقامتی معطل شوند.
سیار اظهارکرد: 400 تا 500 واحد خانه مسافر در هسته مرکزی وجودد ارد که هیچ نظارت و سیستم ایمنی روی آنها نیست؛ فرمانداری آماده کمک و همکاری است ولی متاسفانه بخش‌هایی که باید به خوبی در این عرصه ورود کنند، این کاررا نمی‌کنند؛ این شهر میزبان حداقل مردمی از 130 کشور و ده‌ها و صدها قومیت است که باید کرامت آنها را حفظ کنیم.
وی گفت: در زمینه اجتماعی و امنیت و احترام زائران باید در قالب کمیته‌های تخصصی طرح‌های هدفمند دنبال شود؛ هسته مرکزی شهر به زائرسراهای نا ایمن و نامناسب مبدل شده است؛ امروزه در زیربناهای زیارت مشکلات بسیاری داریم؛ امروزه 12 هزار تخت اقامتی در قم وجود دارد که 85 درصد این تخت ها اشغال شده است و به همین خاطر این ظرفیت اندک مشکلات بسیاری برای ما ایجاد می کند.
وی اظهار کرد: اینکه هنوز یک ترمینال مناسب از نظر فضا و بهره برداری وجود ندارد جای انتقادات جدی وجود دارد؛ متاسفانه زائران ما در زمینه انتقال زائران از ترمینال تا شهر وضعیت خوبی ندارند؛ ترابری‌های کریمانه و امنی نیز برای این زائران وجود ندارد؛ باید با ایجاد امنیت مناسب مشکلات مردم را حل کنیم.
